Diyarbakır'da Kadın Girişimciliği ve Ekonomik Katılım İçin Yeni Adımlar Planlanıyor
Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası (DTSO) İş Kadınları Meclisi ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Diyarbakır Kadın Girişimciler Kurulu, 22 Kasım 2024’te düzenlenen “Ekonomide Kadın Çalıştayı”nın sonuç bildirgesini açıkladı. Çalıştayda, kadınların ekonomik hayatta karşılaştığı engellere dikkat çekilirken, kentte kadın odaklı iş birliklerinin geliştirilmesi gerektiği vurgulandı.
Diyarbakır Gastronomi Merkezi’nde gerçekleştirilen etkinliğe, belediye eşbaşkanları, sivil toplum örgütleri, kamu kurumları, DTSO ve Ticaret Borsası yönetim kurulu başkanları ile çok sayıda kadın girişimci katıldı. Etkinlikte, DTSO Genel Sekreter Yardımcısı Meryem Özdemir Ok, 1.340 kadın girişimci ile yapılan analiz çalışmasının sonuçlarını paylaştı.
Kadın Girişimcilerin Profili ve Karşılaştıkları Zorluklar
Yapılan araştırmaya göre, DTSO’ya kayıtlı işletmelerin yalnızca %15’inde kadınlar ortak veya temsilci olarak yer alıyor. Kadınların %36’sı ise işletmelerde yalnızca hissedar veya sembolik yönetici konumunda bulunuyor. Kadın girişimciler genellikle imalat, ticaret ve idari hizmetler gibi belirli alanlarda yoğunlaşıyor. Ailelerin kadınların girişimcilik sürecindeki rolü oldukça büyük; kadınlar genellikle aileden gelen işleri devam ettirmek amacıyla işletmelere dahil oluyor.
Kadın girişimcilerin %69’u 9 yıl ve altında girişimcilik deneyimine sahip. Bu durum, son 10 yılda kadınların iş dünyasına daha fazla katıldığını, ancak deneyimlerinin henüz yeni olduğunu gösteriyor. Araştırmada, kadınların küçük işletmeleri yönettiği ve erkeklerin hakim olduğu sektörlere girmekte zorlandığı da ortaya çıktı. Ayrıca, kadın girişimcilerin %27’si işletmelerinin kazancı hakkında bilgi sahibi değil; bu bilgi genellikle eşleri veya aileleri tarafından kontrol ediliyor. Bu durum, ekonomik şiddet olarak tanımlanıyor.
Çalıştaydan Çıkan Önemli Sonuçlar
Çalıştayda, Türkiye’de çalışma yaşındaki kadınların yarısının ev içi işler nedeniyle işgücüne katılamadığı belirtildi. Diyarbakır ve çevresinde ise kadınların işgücüne katılım oranı %22,7 ile ülke genelinin oldukça altında kalıyor. Bölgede kadınların yaklaşık %80’i ev içi sorumluluklar nedeniyle çalışma hayatına dahil olamıyor.
Ayrıca, kentte temel lise eğitimi almış ve NEET (ne eğitimde ne istihdamda) kategorisinde yer alan genç kadın nüfusunun ciddi bir sorun teşkil ettiği vurgulandı. Pandemi ve ekonomik kriz süreçlerinde, kadınların işgücünden çekilme oranlarının arttığı gözlemlendi. Bakım hizmetlerinin kurumsal olarak sunulmasının bu sorunu hafifletebileceği belirtilirken, bu alanda hem ulusal hem de yerel düzeyde yeterli çözümlerin üretilmediği ifade edildi.
Kadınlar İçin Yeni İş Birlikleri ve Projeler Önerildi
Çalıştayda, kadınların ekonomik hayata katılımını artırmak için bir dizi öneri sunuldu. Bunlar arasında, Diyarbakır Girişim Sermayesi Fonu’nun kurulması ve Kadın Ekonomi Platformu’nun oluşturulması gibi projeler yer aldı. Ayrıca, yeni nesil iş alanlarında genç kadınların becerilerinin geliştirilmesine yönelik çalışmalar yapılması gerektiği vurgulandı.
Kadınların mülkiyet hakları ve miras kullanımındaki sorunların devam ettiği belirtilirken, kentteki 27 kadın kooperatifinin gıda ve el sanatları gibi geleneksel alanlarda yoğunlaştığı ifade edildi. DTSO’ya kayıtlı 436 karma kooperatifin yalnızca 59’unda kadınların ortak olarak yer aldığı belirtilerek, yerel ihtiyaçlar ve yeşil-dijital dönüşüm kapsamında yenilikçi kooperatif modellerinin geliştirilmesi gerektiği kaydedildi.
Kadınlar İçin Fuar Planlanıyor
DTSO Başkanı Mehmet Kaya, yönetime geldikleri 2018 yılında kadın yönetimindeki şirket sayısının 470 olduğunu, bu rakamın şu anda 3.800’e ulaştığını belirtti. Ancak, büyük şirketlerde kadın temsiliyetinin hala yetersiz olduğunu ifade eden Kaya, kadın kooperatiflerinin gelişmesi ve ortak bir platform oluşturulmasının önemine değindi. Ayrıca, kadınların ürünlerini sergileyeceği bir fuar düzenlenmesi planlandığını açıkladı.
Genç Kadınların Durumu ve Çözüm Önerileri
TOBB Diyarbakır Kadın Girişimciler Kurulu Başkanı Defne Eyyubi, NEET araştırmasına göre Diyarbakır ve çevresinde genç kadınların %77’sinin ne eğitimde ne de istihdamda olduğunu belirtti. Eyyubi, “Her dört genç kadından üçü sistemin dışında. Bu, binlerce genç kadının hayallerine ulaşamadığını gösteriyor” dedi. Yerel ve merkezi yönetimler, özel sektör ve sivil toplum kuruluşları ile iş birliği içinde bu soruna müdahale edilmesi gerektiğini vurguladı.
Sonuç Odaklı Adımlar ve Kalıcı Çözümler
Eyyubi, yereldeki dayanışma ağlarının güçlendirilmesi ve iş birliklerinin kurumsallaşmasının önemine dikkat çekti. “Sahici, uygulanabilir ve sonuç odaklı adımlara ihtiyacımız var” diyen Eyyubi, genç kadınların üretime katılmadığı bir bölgede kalkınmanın mümkün olmadığını ifade etti. Kadınların ekonomide görünür olmasının sürdürülebilir kalkınma için kritik olduğunu belirterek, bu yönde çalışmaların artırılması gerektiğini sözlerine ekledi.
Kadınların Ekonomik Güçlenmesi İçin Yol Haritası
Çalıştayda, kadınların ekonomik hayata katılımını artırmak için atılacak adımlar şu şekilde özetlendi: -
Kadın girişimcilere yönelik finansal destek mekanizmalarının güçlendirilmesi,
Yerel ve ulusal düzeyde bakım hizmetlerinin yaygınlaştırılması,
Kadın kooperatiflerinin yenilikçi alanlara yönlendirilmesi,
Genç kadınların becerilerini geliştirecek eğitim programlarının hayata geçirilmesi,
Kadınların mülkiyet ve miras haklarının güvence altına alınması.
Diyarbakır’da kadınların ekonomik hayatta daha aktif rol alması için atılan bu adımlar, bölgenin kalkınmasına da önemli bir katkı sağlayacak gibi görünüyor.
